روز جهانی سازمان ملل متحد برای حقوق زنان
روز جهانی زنان بزرگداشتی است که هر ساله در روز ۸ مارس برابر با ۱۸ اسفند برگزار می‌شود و نقطه کانونی در جنبش حقوق زنان است. بسته به مناطق مختلف، تمرکزِ جشن بر بزرگداشت و دفاع از حقوق زنان و برگزاری جشنی برای دستاوردهای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی زنان است.
نخستین مراسم روز زن در ۲۸ فوریه سال ۱۹۰۹ در نیویورک برگزار شد. این مراسم توسط حزب سوسیالیست آمریکا، برای یادبود اعتصاب «اتحادیه جهانی زنان کارگر صنایع پوشاک» در سال ۱۹۰۸ سازمان یافت.
نهاد زنان سازمان ملل
نهاد سازمان ملل متحد برای برابری جنسیتی و قدرت بخشیدن به زنان یا به اختصار زنان سازمان ملل متحد (به انگلیسی: ( UN Women)یکی از نهاد زیر مجموعه سازمان ملل متحد می‌باشد که در رابطه با حقوق زنان فعالیت می‌کند. این نهاد در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ژوئیه ۲۰۱۰ به این سازمان اضافه گشت. این اقدام در مجموعه تلاش‌های سازمان ملل در زمینه مبارزه با تبعیض جنسیتی در سراسر جهان صورت گرفت.
اهداف نهاد
از بین بردن تبعیض‌های جنسیتی اعمال شده برابر زنان و دختران
کمک به افزایش قدرت زنان در جامعه
رسیدن به برابری زن و مرد به عنوان همکارانی برای توسعه جامعه، حقوق بشر، فعالیت‌های انسانی، صلح و امنیت
فعالیت‌ها
پشتیبانی از گروه‌های بین‌المللی، مانند کمیسیون وضعیت زنان، برای ایجاد سیاست‌ها، استانداردها و معیارهای جهانی
کمک به کشورهای عضو سازمان ملل برای اجرا و نهادینه کردن این استانداردها، آمادگی برای کمک‌های فنی و مالی به کشورهایی که درخواست کمک دارند، ایجاد یک همکاری قوی میان جامعه و نهاد برای اینکه وظیفه سامانه سازمان ملل نسبت به برابری جنسیتی را با زیر نظر گرفتن پیشرفت سازمان را به این سازمان یادآوری کند.
اتحاد بین‌المللی زنان فرانسوی: یک سازمان غیردولتی بین‌المللی است که برای ارتقای حقوق بشر زنان در سراسر جهان تلاش می‌کند. این اتحادیه در زمینه توانمندسازی، توسعه بین‌الملل و برابری جنسیتی زنان تمرکز دارد. اصول این اتحادیه بهره‌وری مساوی تمامی زنان و دوشیزگان از حقوق بشر است. این اتحادیه یکی از قدیمی‌ترین، بزرگترین و مْؤثرترین سازمانها در این زمینه است.
در ایران:
انجمن آزادی زنان در سال ۱۲۸۶ با بحث‌ها و برنامه‌ریزی تعدادی از روشنفکران زن و مرد دوران جنبش مشروطه ، تشکیل شد و جلسه‌های آن درباره موقعیت فرودست زنان در ایران بود.
اهداف و فعالیت‌ها :
مؤسسان انجمن آزادی زنان قصد داشتند زنان را با آداب معاشرت و حضور در جامعه آشنا کنند و اعتماد به نفس آنان را برای سخن گفتن در برابر جمع، به ویژه وقتی مردان حضور دارند بالا ببرند. در این انجمن هم زنان و هم مردان عضو بودند و در جلسه‌ها شرکت می‌کردند، اما برای ایجاد اعتماد به نفس در زنان، فقط اعضای زن اجازه داشتند در جلسات سخنرانی کنند. جلسه‌ها مخفیانه برگزار می‌شد و هیچ زن یا مردی اجازه نداشت به تنهایی به جلسات بیاید و باید با یکی از خویشاوندان یا آشنایان خود شرکت می‌کرد.
جلسه‌های انجمن آزادی زنان مخفیانه و خارج از تهران در فیشرآباد، باغ گل فروشی پرتیوا برگزار می‌شد. اما روزی مردی که به دلیل همراه نداشتن آشنای زن، اجازه ورود به جلسه را نیافته بود، خبر برگزاری جلسات را نزد آخوندهای متعصب بازار عباس‌آباد برد و آنان افراد زیادی را جمع کردند و به محل برگزاری جلسه شتافتند. مأموران نظمیه هم هیچ اقدامی انجام ندادند. پیش از رسیدن این جماعت به دروازه دولت، یکی از شاگردان ارمنی مغازه عکاسی آنتوان خان عکاس متوجه آنان شد و با دوچرخه خودش را به اعضای انجمن رساند و آنان را در جریان قرار داد. در نتیجه اعضای حاضر در جلسه متواری شدند و انجمن حریت نسوان ناچار به انحلال شد.
زنان در جنبش مشروطه
زنان ایرانی در مبارزات مشروطیت فعالانه شرکت داشتند و از حدود سال ۱۲۸۵ سازمان‌های زنان شکل گرفتند و در مشروطه خواهی شرکت کردند. اما این جنبش ملی زنان، یک خرده جنبش و بخشی از جنبش بزرگ ملی ایران با هدف استقلال کشور و اجرای قانون اساسی بود. مشارکت زنان در این وقایع سیاسی خودجوش بود و از احساسات ملی‌گرایانه جدید آنها و تمایلِ به رسمیت شناخته شدن نیرو می‌گرفت.
تشکل‌های زنان در انقلاب مشروطیت که در دوره اوّل انقلاب مشروطیت در ایران در دفاع از انقلاب مشروطیت و احقاق حق برابری و رفع ستم بر زنان به وجود آمدند متنوع و بی‌شمار بودند.
در جریان تحولات سیاسی انقلاب مشروطه فعالیت بیرونی زنان بیشتر شد. انجمن‌های خصوصی و سازمان‌های مخفی ایجاد کردند، در تظاهرات شرکت کردند، و برای مشروطیت هم به مبارزه‌های مسلحانه و هم اقدامات غیرخشونت‌آمیز پرداختند. هرچند که سرانجام در قانون اساسی مشروطه (۱۲۸۵) بسیاری از حقوق زنان نادیده گرفته شد (قوانین ازدواج، طلاق، سرپرستی فرزند و…) و زنان را در کنار مهجوران و مجرمان از حق رای محروم کرده بود.
در دوران قاجار نگرش زنان به وضعیت خود پذیرش سرنوشت و تسلیم بود. به دختران از کوچکی ساکت نشستن و تحرک کم، سؤال نکردن و اطاعت کردن از مردان -حتی برادر کوچک‌تر خود- آموزش داده می‌شد. این الگوی جامعه‌پذیری تا دوره‌های بعد نیز ادامه یافت.
آغاز مشروطیت
در مراحل ابتدایی انقلاب مشروطه (اواخر دهه ۱۲۷۰ – اوایل دهه ۱۲۸۰) زنان بیشتر تحت تأثیر روحانیان بودند و به دلیل حمایت آنان از مشروطیت، از خانه‌هایشان بیرون آمدند و در تظاهرات و رفتارهای دیگری که غیرزنانه تلقی می‌شد شرکت می‌کردند، مانند جریان «شورش زنان». کم‌کم حرکت زنان محسوس‌تر شده و استقلال بیشتری یافت. آنها انجمن‌ها و دوره‌های خصوصی برپا می‌کردند و آگاهی اجتماعی و فعالیت غیرخانگی‌شان بالاتر می‌رفت.
برخی از انجمن‌ها و سازمان‌های مخفی زنان به نبردهای مسلحانه برای مشروطیت دست می‌زدند. برای مثال، در مبارزه‌ای مسلحانه بین موافقان و مخالفان مشروطه در آذربایجان جسد ۲۰ زن در لباس مردانه یافت شده‌است.
زنان و فتح تهران در جنبش مشروطه
سردار بی بی مریم بختیاری دختر حسینقلی خان ایلخانی، خواهر علیقلی‌خان سردار اسعد و همسر ضرغام السلطنه بختیاری از زنان مبارز عصر مشروطیت است. او از زنان تحصیلکرده و روشنفکر عصر بود که به طرفداری از آزادیخواهان برخاست و در این راه از هیچ چیز دریغ نکرد. وی به مثابه زندگی ایلیاتی در فنون تیراندازی و سوارکاری ماهر بود و چون همسر و جانشین خان بود عده‌ای سوار در اختیار داشت و در مواقع ضروری به یاری مشروطه خواهان می‌پرداخت. سردار بی بی مریم بختیاری، یکی از مشوقین اصلی سردار اسعد بختیاری جهت فتح تهران محسوب می‌شد. او طی نامه‌ها و تلگراف‌های مختلف بین سران ایل و سخنرانی‌های مهیج و گیرا، افراد ایل را جهت مبارزه با استبداد صغیر (استبداد محمدعلی شاهی) آماده می‌کرد و به عنوان یکی از شخصیت‌های ضداستعماری و استبدادی عصر قاجار مطرح بوده‌است.
صدیقه دولت‌آبادی (۱۲۶۱–۱۳۴۰) روزنامه‌نگار ایرانی و از فعالان انقلاب مشروطه و جنبش زنان در ایران است.
او از مؤسسان انجمن مشروطه‌خواهانه انجمن مخدرات وطن بود. همچنین، بعداً از نخستین فعالان حقوق زنان در ایران شد و نشریه زبان زنان را درباره حقوق زنان منتشر کرد. او نماینده صبح ازل در ایران بود.
نسرین ستوده لنگرودی (زاده ۱۳۴۲) حقوقدان، وکیل دادگستری و فعال حقوق بشر است.
او عضو کانون مدافعان حقوق بشر، کمپین یک میلیون امضا برای تغییر قوانین تبعیض‌آمیز علیه زنان، و انجمن حمایت از حقوق کودکان بوده و وکالت پرونده‌های بسیاری از فعالان حقوق بشر، فعالان حقوق زنان، کودکان قربانیِ کودک آزاری و کودکان در معرض اعدام را برعهده داشته‌است. ستوده در سال ۱۳۸۸ (۲۰۰۸ میلادی) برنده جایزه حقوق بشر «سازمان حقوق بشر بین‌الملل» شد.
بازداشت و زندان
در تاریخ ۱۳ شهریور ۱۳۸۹ نسرین ستوده به اتهام اقدام علیه امنیت ملی و تبلیغ علیه نظام بازداشت شده و به زندان اوین منتقل شد. او پیش از بازداشت، بارها به‌خاطر فعالیت‌های حقوقی‌اش مورد تهدید قرار گرفته بود. گروه‌های فشار از وی خواسته بودند که از وکالت شیرین عبادی دست بردارد. ستوده اوایل مهرماه ۸۹ اقدام به اعتصاب غذا در زندان کرد. واتسلاو هاول رئیس‌جمهور پیشین جمهوری چک و فعال حقوق بشر، در همایش بین‌المللی «فوروم ۲۰۰۰» که در اکتبر ۲۰۱۰ در پراگ برگزار شد، ضمن پشتیبانی از نسرین ستوده، خواستار آزادی فوری او از زندان شد. شیرین عبادی به همراه ۸ مدافع حقوق بشر در نامه‌ای خواستار آزادی نسرین ستوده شدند. اودر سال ۱۳۸۹ در دادگاه بدوی به ۱۱ سال حبس تعزیری و ۲۰ سال محرومیت از وکالت و ۲۰ سال ممنوع‌الخروجی از کشور محکوم شد.
نسرین ستوده، روز چهارشنبه ۲۳ خرداد ۱۳۹۷ در منزل شخصی‌اش در تهران بازداشت شد. پس از بازداشت برای وی قرار وثیقه تعیین شد. اما به دلیل عدم تودیع وثیقه، تا زمان تأمین وثیقه مستقیماً به بند عمومی نسوان اوین منتقل شده‌است.
این روند با فراخوان چهارشنبه‌های سفید در سال گذشته از سوی مسیح علی‌نژاد، فعال حقوق زنان وارد حوزه جدیدی شد. خانم علی‌نژاد درباره کمپین چهارشنبه‌های سفید به بی‌بی‌سی فارسی گفت: "پس از اینکه کمپین آزادی یواشکی و اعتراض زنان به گوش بسیاری رسید، تصمیم گرفتم این جنبش آنلاین را وارد بدنه جامعه کنم. رنگ سفید را انتخاب کردم چون رنگ صلح است." که در فراخوان چهارشنبه‌های سفید آمده است که حجاب را از "سر برمی‌داریم و شال سفید را به عنوان نماد اعتراض به سیاهی و اجبار انتخاب می‌کنیم."
یکی از این زنان ویدا موحد، ۳۱ ساله بود که حدود یک ماه پیش در خیابان وصال بر روی سکویی ایستاد و روسری‌اش را بر سر چوبی نگاه داشت.
مسیح علی‌نژاد درباره این دختر می‌گوید: "روزی که تصویر او منتشر شد، به من خبر دادند که بازداشت شده است. برای همین #دختر خیابان انقلاب کجاست؟ را در اینستاگرام گذاشتم و از کاربران خواستم درباره او بنویسند تا اطلاع رسانی شود. هر چند انتقاداتی هم به من شد از جمله اینکه این دختر نیست و زن است و محل بازداشتش انقلاب نبوده و خیابان وصال بوده است."
خانم علی‌نژاد در پاسخ به مخالفان مسئله حجاب که تاکید می‌کنند حجاب دغدغه اصلی زنان نیست، گفت: "حجاب اجباری دغدغه بخش گسترده‌ای از جامعه است. این موضوع همچنین دغدغه حکومت ایران است که سالانه مبالغ زیادی برای تبلیغ حجاب هزینه می‌کند. این کمپین اولین اعتراض به حجاب اجباری نیست و آخرین آنها نیز نخواهد بود. در طول ۴۰ سال پس از انقلاب اعتراضاتی به اجبار زنان به حجاب شکل گرفته که هر کدام می‌تواند راه‌گشا باشد."
اقدام برخی از زنان برای مبارزه با حجاب اجباری موجب نگرانی گروهی از فعالان حقوق زنان شده که موضوعاتی نظیر حق تحصیل، حق ازدواج و طلاق و حضانت کودک را مهمتر از مسئله حجاب می‌دانند. از طرف دیگر، گروهی نیز معتقدند که برای رسیدن به یک حق، لازم نیست از حق دیگری چشم‌پوشی کرد.
سحر خدایاری (زاده ۱۳۶۹ در سلم استان چهار محال و بختیاری– درگذشته ۱۸ شهریور ۱۳۹۸ در تهران) که در شبکه اجتماعی و رسانه‌ها با لقب دختر آبی شناخته می‌شود، از هواداران تیم استقلال تهران بود که در اعتراض به دستگیری و محکومیت خود به زندان بابت تلاش برای ورود به ورزشگاه و تماشای فوتبال، اقدام به خودسوزی کرد. وی در تاریخ ۱۸ شهریور ۱۳۹۸ درگذشت واقعه مرگ او بازتاب وسیعی را در سطح جهانی و در میان هواداران ورزش فوتبال در پی داشت. این رویداد منجر به اولین حضور گزینشی بانوان در ورزشگاه فوتبال برای تماشای یک بازی ملی بعد از انقلاب ۵۷ شد. سرانجام در روز ۱۸ مهر ۱۳۹۸ برای اولین پس از انقلاب ۱۳۵۷ زنان ایرانی به صورت رسمی در دیدار تیم ملی مردان ایران و کامبوج در مسابقات مقدماتی جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ پس از خرید بلیط اینترنتی وارد ورزشگاه آزادی شدند و از نزدیک این مسابقه فوتبال را تماشا کردند.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر